ΠΟΡΝΟΔΟΞίΑ$$ πουτΑΝΑΓΝΩ$ΜΑ - Βυζαντινή Ιερά Εξέταση (μέρος 1)

Βυζαντινή Ιερά Εξέταση

Μέρος  Πρώτο

Η βία, η μισαλλοδοξία και ο φανατισμός στο Βυζάντιο ή περί βυζαντινής

Ιεράς Εξέτασης

της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη

Προς άρση τυχόν παρεξήσεων και αδικίας εκ μέρους μου προς τον συγγραφέα

του κειμένου επιθυμώ να δηλώσω πως το παρακάτω κείμενο, το οποίο

επεξεργάστηκα και επιμελήθηκα φιλολογικά, αποτελεί μελέτη του Ιωάννη

Νεοκλή Φιλαδέλφου Μ. Ρούσσου, καθηγητού Πανεπιστημίου, εντασσόμενη στο

βιβλίο του:

ΑΡΘΡΑ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΕΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ

το οποίο κυκλοφορεί ανά τον κόσμο σε ηλεκτρονική μορφή και στα περιοδικά:

(1) Ελληνικό Πάνθεον, της Ελληνικής Εταιρείας Αρχαιοφίλων. Τεύχος 38,

Φθινόπωρο 2007, σελίδες 65-71, σε μία πρώτη μικρότερη έκδοση.

(2) Ιχώρ Τεύχος 93, Ιανουάριος 2009, σελίδες 8-27. στην μεγάλη έκδοση

Από το 2007 μέχρι και πριν 2 μήνες έχει βελτιωθεί, επεκταθεί και

διορθωθεί σημαντικά.

Για άμεση επικοινωνία με τον συγγραφέα του, παραθέτω την ηλεκτρονική του

διεύθυνση: neoklis_philadelphos@q.com

Η δική μου γλωσσική-φιλολογική επιμέλεια και επεξεργασία, επειδή

αναφέρεται σε ορισμένες από τις απόψεις και τις παραπομπές του κ.

Ρούσσου και όχι σε όλες, ενώ άλλες τις παραλείπει εντελώς, δεν προσφέρει

ολοκληρωμένη εικόνα της μεγάλης μελέτης του κ. Ρούσσου. Για το λόγο αυτό

παραπέμπω απευθείας τον ανήσυχο αναγνώστη στο σύνολο της μελέτης του,

στην οποία παρατίθεται πληθώρα εξαιρετικά ενδιαφερόντων πρωτογενών πηγών.

Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογος-ιστορικός/συγγραφέας

Εισαγωγή - ιστορική αναδρομή

Πολλοί ιστορικοί, διανοητές και κοινωνιολόγοι υποστηρίζουν την άποψη πως

στο Βυζάντιο και στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία δεν υπήρχε Ιερά

Εξέταση. Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές η «Ιερά Εξέταση» είναι

δημιούργημα των Παπικών (Καθολικών) και αργότερα των Προτεσταντών

(Διαμαρτυρομένων). Η Ορθόδοξη Εκκλησία σύμφωνα με την παραπάνω άποψη

ουδέποτε χρησιμοποίησε βία και Ιερά Εξέταση προκειμένου να επιβάλλει τις

απόψεις και τις ιδέες της. Βέβαια, η ωμή βία, ο φόβος και τρόμος και όλα

αυτά τα παρεμφερή θεμελιώνονται, θεολογικώς και πρακτικώς, σε πολυάριθμα

χωρία της Παλαιάς Διαθήκης, των Ιερών Ευαγγελίων του Ιησού Χριστού, των

Επιστολών του Παύλου, των Πράξεων και Επιστολών των Αποστόλων, των

γραπτών και λόγων των Εκκλησιαστικών Πατέρων, και σε αποφάσεις συνόδων.

Από την άλλη μεριά, όλες οι παραπάνω διαπιστώσεις έρχονται σε αντίθεση

με την περίφημη ρήση του Ιησού Χριστού: «Όστις θέλει οπίσω μου ελθείν».

Σαφώς και προφανώς, και ως απαραίτητη προϋπόθεση αυτής της διερεύνησης,

δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Εκκλησία εν γένει, είτε Δυτική είτε

Ανατολική, υπήρξε αρχικά de facto μία Εκκλησία, η Αγία, Καθολική και

Αποστολική Εκκλησία, μέχρι του Ιερού Φωτίου (+820-891, 9ος αιών) και de

jure μέχρι το +1054, το έτος δηλαδή που υπεγράφη οριστικά το σχίσμα

μεταξύ Δυτικής και Ανατολικής Εκκλησίας. Όταν δε μιλούμε περί Δυτικής

Ιεράς Εξέτασης εννοούμε αυτήν, η οποία προέκυψε θεσμικά από τον 13ο

αιώνα και μετά και εδραζόταν σ’ όλα τα φρικιαστικά γεγονότα και

εγκλήματα που έλαβαν χώρα τόσο στη Δύση όσο και στην Ανατολή κατά τους

προηγούμενους αιώνες, κατά τους οποίους όπως προαναφέραμε, η Εκκλησία

«με την χάρη, προστασία και καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος» μέχρι το

+1054 ήταν «η μία και μοναδική άμπελος του Ιησού Χριστού». Από τον 13ο

αιώνα και μετά, βλέπομε τη βίαιη ενίοτε και ανεξέλεγκτη ή «αυθαίρετη»

δράση της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας να περιορίζεται σημαντικά. Αυτό

το συμβάν οφείλεται στις ιστορικές συγκυρίες και τις γεωπολιτικές

ανακατατάξεις κατά τις εποχές αυτές.

Με τις εισβολές των σταυροφόρων και την δήωση της Κωνσταντινουπόλεως το

+1204 απ’ αυτούς, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία δεν έχει πλέον δυνάμεις,

παραπαίει και χάνει την αυτοκυριότητά της. Η δύναμη της Ανατολικής

Ορθοδόξου Εκκλησίας, του κράτους και των αυτοκρατόρων μειώνεται

δραματικά. Μετά, αν εξαιρέσουμε τις Μογγολικές επιδρομές, από τον 13ο

αιώνα το Βυζάντιο γίνεται σταδιακά υποτελές στους Σελτζούκους και μετά

στους Οθωμανούς Τούρκους για να υποδουλωθεί πλήρως το +1453. Τα νομικά,

ποινικά, αστικά και δικαστικά ζητήματα περιέρχονται στην εξουσία των

νέων, αλλοφύλων και αλλοθρήσκων κατακτητών. Εκτός της χριστιανικής

πίστεως τώρα έχουμε στα εδάφη της πάλαι ποτέ βυζαντινής αυτοκρατορίας

και την μουσουλμανική και έτσι τα πράγματα γίνονται περισσότερο

πολύπλοκα. Πέραν της δικαιοδοσίας που παραχωρήθηκε στην Ορθόδοξη

Εκκλησία από τον πορθητή Μωάμεθ και τον εκάστοτε σουλτάνο, η Εκκλησία

δεν είχε πλέον την νομική κατοχύρωση, την κρατική υποστήριξη και την

αστυνομική δύναμη που έχαιρε πριν για να ασκεί την επιρροή της, να

πράττει ηγετικά και να επιβάλλει όλες εκείνες τις τιμωρίες και τα

επιτίμια, πράγματα που έπραττε και επέβαλλε κατά τους Βυζαντινούς

χρυσούς αιώνες της με την αρωγή των νόμων και την ανοχή ή υποστήριξη του

ίδιου του κράτους.

Παρόμοιες δικαιοδοσίες κατά την διάρκεια των ίδιων σχεδόν αιώνων ισχύουν

και για το άλλο ισχυρό σκέλος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, δηλαδή την

εκκλησία της Ρωσίας (ή «πασών των Ρωσιών»). Τον 13ο αιώνα η Ρωσία

υποδουλώνεται στους Μογγόλους και μετά στους Τατάρους. Τώρα η ρωσική

εκκλησία χάνει την κοσμική δύναμή της επί των εξαθλιωμένων ρωσικών λαών.

Μόνο κατά το δεύτερο ήμισυ του 15ου αιώνα αρχίζει σιγά-σιγά να

επανιδρύεται η ρωσική αυτοκρατορία με τον Ιβάν 3ο τον Μεγάλο και κατά

τον 16ο αιώνα με τον Ιβάν 4ο τον Τρομερό. Μετά τον Ιβάν τον Τρομερό,

παρά τις προσπάθειες του διαδόχου του, Μπόρις Γκουντούνωφ για βελτίωση

των πραγμάτων, επήλθε μια περίοδος 50 ετών καταστροφικής αναρχίας και

εξαθλιώσεως, για να ανέλθουν τελικά στην εξουσία οι Ρωμανώφ και να

αρχίσει πάλι η Ρωσία να παίρνει τα πάνω της. Ειρήσθω εν παρόδω, η

επικράτηση του Χριστιανισμού στη Ρωσία από τον 9ο αιώνα και μετά κόστισε

τη ζωή πολλών χιλιάδων παγανιστών της υπαίθρου. Κάθε τόσο οι νεοφώτιστοι

χριστιανοί της ανωτέρας τάξεως των Ρως έβρισκαν σαν διασκέδαση το να

πηγαίνουν στην ύπαιθρο και να «εξοντώνουν» όσους παγανιστές τύχαινε να

συναντήσουν.

Έτσι λοιπόν, ενώ από τον 13ο αιώνα και εντεύθεν η Καθολική Ιερά Εξέταση

και από τον 16ο αιώνα η Προτεσταντική Ιερά Εξέταση οργανώνονται στη Δύση

ως επίσημοι θεσμοί και οργιάζουν με τις ασύλληπτες νέες μεθόδους θανάτου

και βασανισμού, στην Ανατολή οι ορθόδοξοι λαοί υποδουλώνονται σε

αλλόφυλους και αλλόθρησκους κατακτητές με συνέπεια η Ανατολική Ορθόδοξη

Εκκλησία να χάσει τη δύναμή της και το αυτεξούσιό της και εκ των

πραγμάτων να μη μπορεί πλέον να συναγωνίζεται τις Ιερές Εξετάσεις της

Δύσεως σ’ αυτή τη σύννομη επιβολή φόβου, τρόμου, πόνου, φρίκης και

βασανισμού.

 (συνεχίζεται...)