ΠΟΡΝΟΔΟΞίΑ$$ πουτΑΝΑΓΝΩ$ΜΑ - Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ -4

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

(Μέρος Τέταρτο)

ΟΙ ΜΕΝ ΚΑΙ ΟΙ ΔΕ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ. Ο Κωνσταντίνος αναμίχθηκε έντονα στα εσωτερικά της Εκκλησίας και από το 316 κεξ. άρχισε να εμφανίζεται ως ύπατος διαιτητής στις έριδες μεταξύ επισκόπων. Αν η πολιτική του απέναντι του αρειανισμού είναι περισσότερο γνωστή, μάλλον άγνωστοι παραμένουν οι διωγμοί που οργάνωσε κατά των δονατιστών, οι οποίοι εξέφραζαν την αντίδραση προς τους χριστιανούς ιερείς που είχαν υποκύψει κατά το διωγμό του Διοκλητιανού. Υστερα από το θάνατο του επισκόπου Καρχηδόνος, χειροτονήθηκε στη θέση του ο αρχιδιάκονος Καικιλιανός, γεγονός που εξόργισε τους δονατιστές, οι οποίοι το 313 έχρισαν επίσκοπο τον Δονάτο. Μετά τις επανειλημμένες εκκλησιαστικές καταδίκες του, ο Δονάτος απευθύνθηκε στον ίδιο τον Κωνσταντίνο. Εκείνος όμως διέταξε τη βίαιη καταστολή του δονατισμού. Ο νέος -ενδοχριστιανικός- διωγμός διήρκεσε τέσσερα χρόνια (316-320), κατά τα οποία δολοφονήθηκαν πολλοί δονατιστές. ("Ιστορία του Ελληνικού Εθνους", τ. Ζ, σ.36).

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΟΣ. Οπαδός ενός ιδιότυπου "διμέτωπου", ο Κωνστάντιος, ένθερμος υποστηρικής του αρειανισμού, καταδίωξε σκληρά χριστιανούς και ειδωλολάτρες. Για τους δεύτερους "φρόντισαν" οι νόμοι που δημοσιεύτηκαν μεταξύ 356-357 και καταδίκαζαν σε θάνατο ποικίλες κατηγορίες οπαδών της παλιάς θρησκείας. Για τους πρώτους υιοθέτησε διαφορετική τακτική: Διέταξε συστηματικό διωγμό κατά των αντιπάλων του αρειανισμού και μέσα σε μικρό διάστημα εξόρισε όλους τους αντιφρονούντες επισκόπους. Ο διωγμός επεκτάθηκε ακόμη και στους μετριοπαθείς εκείνους κληρικούς που ακολουθούσαν μια μέση οδό μεταξύ ορθοδοξίας και αρειανισμού. (Στο ίδιο, σ. 54).

ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ. Τον Φεβρουάριο του 380, ο Θεοδόσιος καθιέρωσε το θρίαμβο της ορθοδοξίας ορίζοντας ότι οι υπήκοοί του όφειλαν στο εξής να τηρούν επακριβώς το επίσημο δόγμα. Μόνον αυτοί δικαιούνταν να ονομάζονται χριστιανοί. "Και επειδή κρίνομεν ότι πάντες οι λοιποί είναι τυφλοί και μωροί, στιγματίζομεν αυτούς διά του μυσαρού ονόματος των αιρετικών και απαγορεύομεν εις τας συνελεύσεις αυτών να σφετερίζωνται το σεβαστόν της εκκλησίας όνομα. Παρεκτός δε της θείας δίκης, οι τοιούτοι έχουσι να υποβληθώσιν εις τας αυστηράς τιμωρίας τας οποίας η αρχή ημών, υπό της θείας Προνοίας καθοδηγουμένη, θέλει κρίνει εύλογον να επιβάλη αυτοίς". (Κ. Παπαρρηγοπούλου, "Ιστορία του Ελληνικού Εθνους", Βιβλίον όγδοον).

ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣ. Οι διώξεις του κατά των αιρετικών υπήρξαν εξαιρετικά βίαιες. Σε διάταγμα που εκδόθηκε στην αρχή της βασιλείας του περιλαμβάνεται και ο ορισμός του "αιρετικού": "Αιρετικόν γαρ πάντα καλούμεν, όστις μη της καθολικής εκκλησίας και της ορθοδόξου και αγίας ημών υπάρχει πίστεως". Ταυτόχρονα ορίζονταν αυστηρά μέτρα για την πάταξη της ειδωλολατρίας και των αιρέσεων ( Νεστοριανοί, Ευτυχιανιστές, Ακέφαλοι). Το κλίμα μεταφέρει γλαφυρά ο Προκόπιος: "Σ' ολόκληρη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία υπάρχουν πολλές δοξασίες Χριστιανών που οι ίδιοι συνηθίζουν να τις αποκαλούν αιρέσεις, όπως των Μοντανών και των Σαββατιανών κι όλες οι άλλες... Ολους αυτούς τους πρόσταξε ν' απαρνηθούν την προηγούμενη πίστη τους επισείοντας, μεταξύ άλλων πολλών, και την απειλή ότι όποιος δεν συμμορφωνόταν, δεν θα μπορούσε πια να μεταβιβάσει την περιουσία του στα παιδιά του ή στους συγγενείς του. Τα ιερά όμως αυτών των αποκαλούμενων αιρετικών (...) είχαν πλούτη αμύθητα. Ο αυτοκράτορας λοιπόν αφαίρεσε ξαφνικά όλα τα χρήματα από τα εν λόγω ιερά, αφού πρώτα δήμευσε τις κτηματικές τους περιουσίες (...). Πολλά πρόσωπα εξάλλου άρχισαν ευθύς να περιφέρονται παντού και να αναγκάζουν όποιον αιρετικό συναντούσαν ν' απαρνηθεί την πίστη του. Πολλοί λοιπόν σκοτώνονταν από τους στρατιώτες και πολλοί έδωσαν οι ίδιοι τέλος στη ζωή τους (...). Το αποτέλεσμα ήταν ότι ολόκληρη η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ήταν γεμάτη φονικά και εξορίες. Αμέσως ύστερα θεσπίστηκε ένας τέτοιος νόμος και για τους Σαμαρείτες και τότε ξέσπασαν στην Παλαιστίνη ακατάπαυστες ταραχές." ("Ανέκδοτα ή Απόκρυφη Ιστορία", μετ. Α. Σιδέρη, Αγρα 1993, σ. 64- 85).

ΙΟΥΣΤΙΝΟΣ Β'. Ο σκληρός διωγμός κατά των μονοφυσιτών (571 κεξ.) ξεκίνησε από τους μονοφυσίτες ηγέτες της Πόλης, επεκτάθηκε στους ομοϊδεάτες τους επισκόπους των επαρχιών και κατέληξε σε βίαιη καταστολή σε βάρος των πληθυσμών της Συρίας και Αιγύπτου. Νέες διώξεις θα υφίσταντο οι μονοφυσίτες λίγα χρόνια αργότερα επί Τιβερίου, ο οποίος κυνήγησε με ακόμη μεγαλύτερη σκληρότητα τους ειδωλολάτρες, έριξε δε στα θηρία του ιπποδρόμου τον ύποπτο για "εθνικές τάσεις" έπαρχο Ανατόλιο.

(συνεχίζεται...)